Anonimizacja danych osobowych – przewodnik po wymaganiach RODO

Co to jest anonimizacja danych osobowych?

Anonimizacja danych osobowych to jedna z czynności, która umożliwia udostępnianie przykładowych informacji partnerom biznesowym w procesie ustalania szczegółów projektów. Anonimizacja danych oznacza nieodwracalne uniemożliwienie identyfikacji osoby, której informacje dotyczyły. Z kolei pseudonimizacja, zgodnie z art. 4 ust. 5 RODO, oznacza „przetworzenie danych osobowych tak, by nie można ich było już przypisać konkretnej osobie, której dane dotyczą, bez użycia dodatkowych informacji, pod warunkiem, że takie dodatkowe informacje są przechowywane osobno i są objęte środkami technicznymi i organizacyjnymi uniemożliwiającymi ich przypisanie zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osobie fizycznej.”

W praktyce oznacza to, że pseudonimizacja to rodzaj szyfrowania informacji poufnych, do których dostęp jest zabezpieczony poprzez zastosowanie odpowiednich narzędzi.

Jakie są wymagania RODO dotyczące anonimizacji?

Niewłaściwie przeprowadzona anonimizacja może wiązać się z ryzykiem identyfikacji osób, których dane dotyczą. Zbiory mogą zawierać nie tylko identyfikatory bezpośrednie, takie jak nazwisko czy PESEL, ale także identyfikatory pośrednie, będące jakąkolwiek informacją o osobie, np. o jej aktualnym położeniu geograficznym czy określonym stanowisku w danym temacie.

Odpowiednie dopasowanie danych może umożliwić ponowną identyfikację osoby, dlatego tak ważne jest, by anonimizować dane w sposób prawidłowy. Anonimizacja danych to swego rodzaju proces, który polega na dążeniu do znalezienia balansu między ograniczeniem ryzyka ponownej identyfikacji a zachowaniem użyteczności zbioru danych do zamierzonego celu.

Dlaczego anonimizacja danych jest ważna?

Anonimizacja danych, jako jeden z elementów ochrony danych osobowych jest niezwykle ważna. Odpowiednie zabezpieczenie informacji nie służy wyłącznie spełnianiu wymagań, które narzucają na nas przepisy RODO. Anonimizacja zabezpiecza dane, a także pozwala wykorzystać je w innym celu, niż było to wstępnie określone, bez dodatkowej zgody. Zanonimizowane dane możemy przechowywać praktycznie bez ograniczeń czasowych.

Działanie to służy również budowaniu zaufania wśród klientów, którzy mogą być pewni, że powierzone nam dane są bezpieczne. Poprzez anonimizację zapobiegamy nadużyciom, wyciekom i kradzieżom danych, które mogłyby narazić naszych partnerów na straty. Współpraca i wymiana informacji pomiędzy różnymi podmiotami jest łatwiejsza, podobnie jak uzyskanie zgody na przetwarzanie danych od osób, których dane te dotyczą.

Metody anonimizacji danych

Proces anonimizacji danych, by był skuteczny, powinien być przeprowadzany w zgodzie z określonymi standardami. Do najczęściej stosowanych technik anonimizacji danych należą, między innymi:

  • Maskowanie (Zastępowanie niektórych znaków przyjętymi symbolami, tak, by uniemożliwić odczytanie informacji. Przykładem może być użycie „*” w adresach email).
  • Generalizacja (Zmiana precyzyjnych danych na mniej dokładne wartości, np. nazwę konkretnej dzielnicy na nazwę miasta).
  • Szyfrowanie (Forma kryptografii, która polega na zabezpieczeniu danych za pomocą kodu).
  • Hashowanie (Przekształcanie danych wejściowych o dowolnej liczbie znaków na wartości o stałej długości. Tak otrzymany skrót jest unikalny dla konkretnego zestawu danych wejściowych, a zatem jeśli dwa różne zestawy danych wejściowych mają ten sam skrót, zostały wygenerowane z takiego samego pierwotnego zestawu).
  • Tokenizacja (Przypisanie unikalnego tokena każdemu elementowi danych osobowych, a w dalszym kroku usunięciu oryginalnych danych).

Jakie są wyzwania związane z anonimizacją?

Anonimizacja danych niesie ze sobą duże korzyści. Istnieją jednak wyzwania, o których należy pamiętać, przygotowując się do tego procesu. Jedno z pytań, które nasuwa się jako pierwsze, dotyczy użyteczności danych po przeprowadzonej anonimizacji. Właściwie wykonany proces anonimizacji pozwala zachować funkcjonalność danych dla wyznaczonego celu. Zmniejszenie lub wykluczenie ryzyka ponownej identyfikacji wiąże się z możliwym ograniczeniem użyteczności niektórych informacji. Będzie to zależeć od celu, dla którego są przetwarzane.

Kolejna wątpliwość dotyczy pełnej automatyzacji procesu anonimizacji danych. Do przeprowadzenia anonimizacji potrzebne jest bez wątpienia wsparcie ekspertów, nie obejdzie się jednak bez interwencji manualnej. Należy dokładnie przeanalizować oryginalny zbiór danych pod kątem zamierzonych celów, technik anonimizacji, a także zweryfikować ewentualne źródła identyfikacji pośredniej, możliwej poprzez użycie quasi-identyfikatorów, które nie są tak oczywiste do odnalezienia. Ich pominięcie i zignorowanie może skutkować ponowną identyfikacją, a w konsekwencji – naruszeniem prywatności osób, których dane dotyczą.

Jak utrzymać równowagę między prywatnością a użytecznością danych?

Próba zachowania równowagi pomiędzy odpowiednim zabezpieczeniem danych a utrzymaniem ich przydatności zdaje się być nieodłącznym elementem procesu anonimizacji. Jednym ze sposobów na poradzenie sobie z tym wyzwaniem, jest anonimizacja, poprzez którą dane osobowe oddziela się i usuwa ze zbioru danych, zatrzymując jednocześnie pozostałe elementy, które zachowają swoją użyteczność. Jeżeli administrator danych zdecyduje, że możliwe jest osiągnięcie wyznaczonych celów przetwarzania z pomocą danych anonimowych, można zastosować zasadę minimalizacji.

Najlepsze praktyki anonimizacji danych zgodnie z RODO

Anonimizacja danych osobowych jest alternatywą do trwałego usuwania danych. Zamiast bezpowrotnego pozbywania się wszystkich informacji, istnieje możliwość pozostawienia tych danych, które w dalszym ciągu mogą być użyteczne dla administratora, a jednocześnie nie stanowią danych osobowych w rozumieniu RODO.

Należy pamiętać, że anonimizacja danych to proces, który powinna poprzedzić staranna analiza. Ma ona na celu sprawdzenie zbioru danych pod kątem zamierzonych celów przetwarzania, wybór najbardziej odpowiednich technik anonimizacji oraz określenie prawdopodobnego ryzyka ponownej identyfikacji danych wynikowych. Tak jak wspomnieliśmy wcześniej, istotne jest również zidentyfikowanie pośrednich odnośników (quasi-identyfikatorów), których pominięcie może skutkować ujawnieniem danych osobowych, co mogłoby okazać się naruszeniem przepisów RODO.

Anonimizacja danych osobowych ze wsparciem QBICO

Jeśli potrzebujesz wsparcia ekspertów w procesie anonimizacji danych, odezwij się do nas! https://qbico.pl/kontakt/

Autor wpisu: Magdalena Kluba